مکان‌یابی میکروکچمنت های مستعد استحصال آب در سطح حوضه با استفاده از روش های تلفیق در سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی حوضه آبخیز نازلو چای آذربایجان غربی)

Authors

Abstract:

سابقه و هدف: کشور ایران و به‌تبع آن حوضه مورد مطالعه به علت قرار داشتن بر روی کمربند مناطق خشک جهان همواره با پدیده خشکی و کمبود بارش در مناطق وسیعی از خود مواجه است. بر این اساس استفاده بهینه از آب و مدیریت آ ن جزء ضرورت‌های لاینفک این مناطق است. اصولا الگوی بارش در مناطق خشک به‌گونه‌ای است که درزمانی کوتاه رگبارها با شدت زیاد می‌بارد و این موضوع باعث ایجاد رواناب در سطح حوضه شده که علاوه بر حمل خاک سطحی با ارزش، فرصت نفوذ آب در خاک نیز از دست می‌رود. تکنیک‌های مختلف برداشت آب در جمع‌آوری آب باران از زمین‌های طبیعی یا زمین‌های اصلاح شده در مکان‌های کوچک‌تر یا عرصه‌های زراعی به‌منظور زراعت اقتصادی مطمئن‌تر استفاده‌شده و رواناب جمع‌آوری‌شده در خاک، پشت سدها، تراس‌ها، حوضچه‌های آرامش، خندق‌ها و آب‌بندان‌ها ذخیره می‌شود. حوضه مورد مطالعه با بارش 470 میلی‌متر و ضریب جریان 26/0 دارای پتانسیل بالای استحصال آب در سطح حوضه است. مطالعات گذشته نشان می‌دهد که در مکان‌یابی مناطق مستعد استحصال آب در سامانه‌های ماکروکچمنت، مقادیر گاماهای پایین‌تر فازی به‌عنوان مناطق مستعد انتخاب می‌گردند. ولی در زمینه سامانه‌های میکروکچمنت سابقه مطالعاتی با روش عملگرهای فازی مشاهده نگردید. مواد و روش‌ها: در این تحقیق مکان‌یابی مناطق مستعد سه روش استحصال آب شامل بانکت هلالی، کنتور فارو و تراس نیمکتی در حوضه آبخیز نازلوچای با مساحت 1508 کیلومترمربع استفاده از ابزار تلفیق GIS موردبررسی قرار گرفت. از بین عوامل اقلیمی، هیدرولوژیک و محیطی مؤثر حوضه، شش عامل بارش، شیب، کاربری اراضی، گروه‌های هیدرولوژیکی خاک، زهکشی و عمق خاک برای شناسایی مناطق مناسب مورد استفاده قرار گرفت. جهت بی‌بعدسازی و وزن‌دهی متغیرهای کمی، از توابع منطق فازی با تابع عضویت ذوزنقه‌ای و برای متغیرهای توصیفی، منطق فازی با تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مورداستفاده قرار گرفت. روش‌های تلفیق لایه‌ها شامل منطق بولین و منطق فازی و با کمک عملگرهای بولین AND و بولین OR و همچنین حاصلضرب، حاصلجمع، گامای فازی از 1/0 تا 9/0 مورد آزمون قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج حاصل از مقایسه داده‌های مشاهده‌ای و خروجی هر یک از روش‌های تلفیق، با"شاخص تشابه" نشان داد که مقدار شاخص گاما 9/0 فازی در سیستم بانکت هلالی برابر 824/0 و در سیستم کنتور فارو 906/0 بوده که بیان کننده میزان تشابه بیشتر مدل گامای 9/0 فازی نسبت به سایر روش‌ها می‌باشد و همچنین مشخص شد که مدل منطق بولین فاقد نتایج مناسب می‌باشد. در منطق فازی با افزایش گاما تا مقدار گامای 9/0 تطابق نتایج مدل با داده‌های مشاهده‌ای افزایش می‌یابد و از مقادیر بیشتر از 9/0 کاهش می‌یابد و این نشان می‌دهد که گاماهای بالاتر جهت مکانیابی سیستم‌های میکروکچمنت استحصال آب مناسب می‌باشد. 30 درصد حوضه مستعد توسعه روش بانکت هلالی، 5/11 درصد مستعد کنتور فارو و 3/6 درصد حوضه مستعد تراس نیمکتی هست. نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از مطالعه نتیجه‌گیری می‌شود که در سیستم‌های میکروکچمنت استحصال آب از روش‌های بولین بخاطر دقت پایین این روش‌ها کمتر استفاده گردد و از روش‌های جدیدتر مکانیابی از قبیل مکانیابی فازی با گاماهای بالاتر بهره گرفته شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی مناطق مستعد استحصال آب با استفاده از gis (مطالعه موردی ؛ حوضه آبخیز نازلو)

در این تحقیق سه سیستم بانکت هلالی? کنتورفارو و تراس نیمکتی جهت توسعه روش های استحصال آب در حوضه آبخیز نازچای ارومیه مورد بررسی قرار گرفت. از بین عوامل آب و هوائی? خصوصیات فیزیکی حوضه و عوامل هیدرولوژیک در تعیین پتانسیل حوضه? شش عامل بارش? شیب? کاربری اراضی? گروههای هیدرولوژیکی خاک? زهکشی و عمق خاک مورد استفاده قرار گرفت.جهت وزن دهی متغیرهای کمی? منطق فازی با تابع عضویت ذوزنقه ای و برای متغییرها...

پتانسیل تولید سیل در حوضه های آبخیز با استفاده از مدل ?HEC_HMS در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی(مطالعه موردی حوضه معرف کسیلیان)

سیل یکی از بلایای طبیعی است که اغلب مناطق کشور را تحت تاثیر قرار داده و موجب وارد آمدن خسارت می‌گردد. لذا شناسایی اصولی مناطق با پتانسیل تولید سیل از جمله اقدامات بسیار مهم در کاهش خسارات ناشی از آن می باشد. در این مطالعه نقش روند‌یابی سیل در تفکیک و شناسایی مناطق سیل خیز پس از برآورد دبی زیر حوضه‌ها در آبراهه‌های اصلی تا خروجی کل حوضه بررسی شد. بدین منظور حوضه آبخیز کسیلیان که حوضه معرف البرز ...

full text

ارزیابی آسیب‌پذیری تخریب سرزمین با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه و سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز مهارلو-بختگان)

شناسایی مناطق آسیب‌پذیر به تخریب سرزمین لازمه مدیریت پایدار منابع طبیعی است که یکی از گام‌های موجود در چارچوب حفاظتی محسوب می‌شود. در پدیده تخریب سرزمین موضوعی که بسیار اهمیت دارد، شناسایی مناطق حساس به تخریب و همچنین ارزیابی میزان آسیب‌پذیری به این پدیده است. هدف از این مطالعه ارزیابی آسیب‌پذیری تخریب سرزمین در حوضه آبخیز مهارلو-بختگان با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره است. بدین منظور از...

full text

مکانیابی سد زیرزمینی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی مطالعه موردی: حوضه آبخیز دشت کویر

با توجه به فصلی بودن آبراهه‌ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک و انتقال آب سطحی به زیر سطح زمین استفاده از سازه‌هایی که کنترل و ذخیره کننده جریان برای فصول کم باران سال باشد ضروری است. به دلیل پرهزینه و زمانبر بودن مکانیابی سد زیرزمینی، استفاده از تکنیک‌های سیس...

full text

آمایش حوضه آبخیز تیل‌آباد گلستان، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

آمایش اراضی علمی است که با توجه به ویژگی‌های اکولوژیکی سرزمین و شرایط اقتصادی اجتماعی آن، نوع استفاده بهینه از سرزمین را مشخص می‌سازد. در ارزیابی توان اکولوژیک حوضه آبخیز 965,33 هکتاری تیل‌آباد گلستان که موضوع این تحقیق است، نقشه‌های طبقات ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، بافت خاک، زمین‌شناسی، همباران، همدما، فرسایش خاک، عمق خاک، ساختمان خاک، تولید علوفه، وضعیت مرتع، گرایش مرتع، تاج پوشش، اقلی...

full text

ارزیابی توان اکولوژیکی حوضه آبخیز بابل‌رود برای جنگل‌داری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

سطح جنگل‌های ایران در مقایسه با سطح جنگل‌های دنیا بسیار محدود است و همین سطح کم نیز دایم در خطر تخریب است از این‌رو باید مدیریتی بر باقی‌مانده این جنگل‌ها اعمال شود که مبتنی بر ارزیابی توان اکولوژیکی آن باشد. با توجه به اهمیت موضوع در این مطالعه به ارزیابی توان اکولوژیکی حوضه آبخیز بابل‌رود در استان مازندران برای جنگل‌داری پرداخته شد و برای این منظور از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به همراه سامانه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 1

pages  199- 214

publication date 2018-04-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023